Leki a pożywienie

Obecnie obserwujemy coraz większy wybór leków bez recepty oraz suplementów diety. Często stosujemy jednocześnie kilka preparatów, połykamy je razem. Co więcej, nie zwracamy uwagi na porę i rodzaj pokarmów, które spożywamy razem z nimi. Interakcje żywności z lekami mogą doprowadzić do zaburzenia wchłaniania leków, ich metabolizmu a także wydalania z organizmu.

Poniżej przedstawię kilka produktów, które wykazują niezgodności z niektórymi lekami (przykłady preparatów znajdują się w tabelce na końcu wpisu).

1. MLEKO (produkty mleczne)

Dokładniej, chodzi o zawartość wapnia. Tworzą one nierozpuszczalne sole wapniowe z antybiotykami: tetracyklinami i fluorochinolonami.  Ze względu na tworzenie tych połączeń zaburzają wchłanianie antybiotyków. Oznacza to, że lek albo nie będzie w ogóle działać albo efekt terapeutyczny będzie zmniejszony. Tetracykliny są dosyć często stosowane przewlekle przy terapii trądzikowej. Tym bardziej należy zwrócić uwagę na te niezgodności. 

2. HERBATA

Zawarte w herbacie garbniki (tanina) zaburzają wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego. Dotyczy to zarówno żelaza naturalnie występującego w pożywieniu jak i suplementów diety.  Żelazo się nie wchłonie, a więc zostaniemy pozbawieni jego efektu terapeutycznego. Warto natomiast pamiętać, aby w czasie suplementacji żelaza uzupełniać witaminę C, gdyż wspomoże ona proces jego przyswajania. 

3. SOKI

Sok pomarańczowy utrudnia przyswajanie antybiotyku erytromycyny.

Sok grejpfrutowy to produkt, który ze wszystkich znanych mi produktów daje jedne z największych i najbardziej niebezpiecznych interakcji.  Hamuje aktywność enzymów metabolizujących, czyli leki nie są metabolizowane. Powoduje to wzrost stężenia leków we krwi. Dotyczy to m.in. leków obniżających ciśnienie krwi, przeciwhistaminowych, benzodiazepin, cyklosporyny, cyzaprydu.

Może dojść nawet do kilkaset razy większego stężenia leku we krwi niż normalnie! Po wypiciu soku grejpfrutowego lub zjedzeniu owocu należy zrobić co najmniej 4 godziny przerwy. 

4. KAWA

Kofeina (zawarta w kawie), jako że jest środkiem pobudzającym nie powinna być łączona z lekami o podobnym działaniu. Nie jest wskazane łączenie kawy z preparatami, w których w skład wchodzi pseudoefedryna. To substancja stosowana w stanach zapalnych zatok i jest popularnym składnikiem złożonych preparatów na przeziębienie. Pseudoeferdyna w połączeniu z kawą może spowodować uczucie kołatania serca oraz zahamowanie apetytu. 

5. DUŻO WĘGLOWODANÓW, TŁUSZCZÓW, BŁONNIKA

Tłuste potrawy, nadmiar błonnika może zmniejszyć efekt terapeutyczny poprzez utrudnienie wchłaniania leków.

6. DŁUGODOJRZEWAJĄCE SERY, WINA, MARYNOWANE ŚLEDZIE

U osób stosujących inhibitory MAO może dojść do kumulacji leku w organizmie i wystąpienia przełomów nadciśnieniowych.

Ponadto chciałabym opisać interakcje magnezu z żywnością i lekami.

MAGNEZ

Magnez jest pierwiastkiem, którego wchłanianie z przewodu pokarmowego może być utrudnione przez tłuste mięsa, ryby, jarzyny oraz otręby zawarte w naszej diecie. Nie tylko sama postać magnezu ma znaczenie (czy jest to organiczna sól dobrze przyswajalna czy nieorganiczna trudno przyswajalna) ale to jakie pokarmy spożywamy. 
Magnez nie pozostaje obojętny wobec niektórych leków. Hamuje wchłanianie doustnych leków przeciwzakrzepowych, związków żelaza, tetracyklin, izoniazydu i chlorpromazyny. Powinno się zachować minimum 2 godziny przerwy przed przyjęciem tych leków.

Nie wolno także zapomnieć o interakcji dziurawca z antykoncepcją hormonalną. Dziurawiec osłabia jej skuteczność.   

To tylko kilka przykładów interakcji leków z pożywieniem. Zawsze przed zażyciem leku należy zapoznać się z ulotką. O ile nie jest zalecone inaczej nie powinno się brać leków z jedzeniem. Zawsze bezpieczniej jest odczekać ok. 2 godziny po posiłku lub przyjąć lek godzinę przed posiłkiem. Leki należy popijać przegotowaną, ostudzoną wodą. Wraz z upływem czasu pojawia się coraz więcej rozwiązań pozwalających uniknąć interakcji (zarówno między lekami, jak i między lekami a pożywieniem). Ma to istotne znaczenie zwłaszcza dla pacjentów przewlekle chorych, przyjmujących wiele różnych leków. Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia wprowadził systemy informujące pacjentów o możliwych interakcjach np. poprzez SMS, e-maile. Na razie jednak nie jest to bardzo rozpowszechnione.

Suplementy diety czy produkty lecznicze?

Wiele osób zastanawia się jaka jest różnica między suplementami diety a produktami leczniczymi. Nawet w reklamach pojawia się hasło "każdy farmaceuta wyjaśni Ci różnicę". Wielu pacjentów słysząc "lek" czuje niepokój (bo lek kojarzy się z chorobą) i wybierają suplementy diety. Zdarza się, że po otwarciu opakowania leku znajdują dodatkowo ogromną ulotkę z wypisanymi wieloma działaniami niepożądanymi, interakcjami i innymi informacjami. A przecież na suplemencie diety jest tylko kilka słów o zalecanym spożyciu, więc czemu go nie wybrać? No właśnie...

Suplementy diety są środkami spożywczymi mające za zadanie uzupełnić normalną dietę. W przeciwieństwie do produktów leczniczych (leków) nie musi być potwierdzone bezpieczeństwo ich stosowania i skuteczność działania. Nie są poddawane kontroli jakości. Producenci suplementów diety nie muszą opisywać wskazań i sposobu działania produktu. Droga ich wprowadzenia do obrotu jest dużo prostsza i mniej kosztowna w porównaniu z lekami. Brak rzetelnych informacji na opakowaniu może wiązać się z ryzykiem wystąpienia wielu niekorzystnych działań na nasz organizm.

W związku z tym, że produkty lecznicze, aby mogły wejść na rynek muszą przejść szereg badań m.in. kontrola jakości, skuteczności, bezpieczeństwo stosowania, badania kliniczne - ma to przełożenie na jakość końcowego preparatu. To, że na suplemencie diety nie są wypisane działania niepożądane i interakcje to wcale nie oznacza, że ich nie ma. Po prostu nie zostały one zbadane. Ulotka dołączona do produktów leczniczych nie ma za zadanie straszyć pacjentów lecz zadbać o dostęp do wszystkich najważniejszych informacji. Pacjent szczegółowo może zaznajomić się ze sposobem dawkowania, oraz komu można taki lek podać. Dodatkowo jest poinformowany  jakie działania niepożądane mogą wystąpić (co nie oznacza że wystąpią), a także interakcje z innymi lekami lub pożywieniem. Wiele osób przewlekle chorych przyjmuje duże ilości leków i tym bardziej ważne jest dla nich jakie preparaty mogą kupić nie wyrządzając sobie szkody.

Nie piszę tego, aby rezygnować całkowicie ze stosowania suplementów diety, bo ja sama też je czasem stosuję. Warto jednak kupować suplementy, które są wytwarzane przez koncerny farmaceutyczne. Jeżeli zakład produkcyjny wytwarza leki to możemy przypuszczać, że suplementy diety będą produkowane w podobnych warunkach. Warto także kupować produkty, które są długo na rynku i cieszą się dobrą opinią wśród innych pacjentów.